२०८२ भदौ ७ गते
➤ रविन थापा, रामेछाप
आज नेपालभर ‘बुबाको मुख हेर्ने दिन’ भनेर चिनिने कुशेऔंशी पर्व श्रद्धा र उत्साहका साथ मनाइँदैछ। बिहानैदेखि घर–घरमा पवित्र कुश भित्र्याउने काम सुरु भएको छ। स्नान गरेर शुद्ध मनले घरमा कुश राख्ने परम्परा पुरानै भए पनि यसको भाव भने सधैँ नयाँ रहन्छ—पिताप्रति कृतज्ञता र पितृहरूको सम्झना।
काठमाडौंको गोकर्णेश्वर महादेव क्षेत्र आज श्रद्धालुको भीडले भरिएको छ।
बागमतीको किनारमा बिहानैदेखि मानिसहरू पिण्डदान र तर्पण गर्न ओइरिएका छन्। धेरैको हातमा धूप–दीप, अक्षता र चामलको पिण्ड थियो। कोही आफ्ना दिवंगत पिताको आत्माको शान्तिको कामना गर्दै जलमा अर्पण गरिरहेका थिए, कोही भने बुवासँगै हातेमालो गरेर वरिपरि हिंड्दै थिए। एकै स्थानमा दुई दृश्य—एकातिर बुवासँग जीवन्त भेट, अर्कोतिर सम्झनामा आँखा रसाउने क्षण।
यस दिनलाई कुशेऔंशी भन्नुको कारण बिहानै घरमा कुश भित्र्याउने परम्परा हो। कुशलाई विष्णुको स्वरूप मानिन्छ र धार्मिक अनुष्ठानमा यसको विशेष महत्त्व छ। गोकर्णेश्वर क्षेत्रको विशेष धार्मिक महत्त्वका कारण यसलाई गोकर्ण औंशी पनि भनिन्छ। पितृको सम्झनामा श्राद्ध गर्ने परम्परा भएकाले कतिपयले यसलाई पितृ औंशी भनी बोल्छन्। नाम फरक–फरक भए पनि भाव भने एउटै छ—बुवाप्रतिको आदर र दिवंगत पिताको सम्झना।
जीवित बुवालाई भेटेर टिका, प्रसाद, फलफूल वा सानो उपहार अर्पण गर्ने चलन अझै पनि प्रबल छ। कतिपयले स्वास्थ्य परीक्षण प्याकेज, पुस्तक वा जीवन बीमा उपहार दिने गरेका छन्, जसले आधुनिक समयको सोच झल्काउँछ। विदेशिएका सन्तानले फोन, भिडियो कल वा अनलाइनमार्फत उपहार पठाएर बुवाप्रतिको माया व्यक्त गरेका छन्।
परम्परा र आधुनिकता मिसिएको यो दृश्य नेपाली समाजको बदलिँदो स्वरूप झल्काउने खालको बनेको छ।
यसै दिन महान कवि मोतिराम भट्टको जन्मजयन्ती पनि मनाइन्छ। नेपाली साहित्य र संगीतमा उनको योगदान स्मरण गर्दै विभिन्न साहित्यिक कार्यक्रम आयोजना हुने गरेका छन्। धार्मिक पर्वसँगै साहित्यिक चेतनाको स्मरणले पनि आजलाई विशेष बनाएको छ।
कुशेऔंशीलाई केवल धार्मिक विधि भनेर मात्र बुझ्न सकिँदैन। यो दिन बुवा–सन्तानबीचको भावनात्मक सम्बन्धलाई मजबुत बनाउने अवसर हो। बुवासँगै समय बिताउने, उनको स्वास्थ्यबारे चासो देखाउने र उनको अनुभव सुन्ने क्षण हो।
जसका बुवा बितिसक्नु भएको छ, उनीहरूका लागि यो दिन पितृलाई सम्झेर कृतज्ञता प्रकट गर्ने अवसर हो।
नेपालका घाट–मन्दिरदेखि घरभित्रका पूजा कोठासम्म आज एउटै अनुभूति छ—बुवाप्रतिको आदर, पितृको सम्झना र परिवारको एकता। यही हो कुशेऔंशीको वास्तविक मर्म, जसले हाम्रो संस्कारलाई मात्र होइन, हाम्रो सामाजिक चेतनालाई पनि जीवित राखेको छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो?
